Kontaktör
Kontaktör Nedir
Elektromanyetik bir bobin kuvvetiyle kapanan, yay kuvvetiyle açılan anahtarlama düzenine kontaktör denir. Kontaktörler güç devrelerini anahtarlamada kullanılırlar. Rölelerle aynı prensiple çalışırlar. Röleden farkları daha büyük akımlar için imal edilmiş olmalarıdır. Otomatik sigorta, termik röle veya kaçak akım rölesi gibi devrede herhangi bir aşırı akım veya kaçak akım koruması yapmazlar. Yalnızca devreyi açar ve kapatırlar.
Güç ve Kuamnda Devresi
Kontaktörün devreyi açıp kapayan kontak mekanizmalarının oluşturduğu devreye kontaktörün güç devresi, kontakları hareket ettiren elektromanyetik bobin devresine de kontaktörün kumanda devresi denir.
Kontaktör Nasıl Çalışır
Alternatif akım kontaktörleri, genellikle 3 ( bazen 4 ) güç kontağına, farklı sayılarda da yardımcı kontağa sahiptir. Kablo bağlantılarının yapıldığı giriş terminalleri üzerinde sabit kontaklar, hareketli sürgü üzerinde bulunan baralar üzerinde de hareketli kontaklar bulunur. Elektromanyetik bobin enerjilendirildiği zaman bobin nüvesiyle birlikte hareket eden, hareketli kontakların da üzerinde bulunduğu sürgü, bobin kuvvetiyle aşağı doğru çekilir. Bu sayede hareketli kontaklar sabit kontaklara temas eder ve devre kapanır. Normalde açık kontaklar bobin enerjilendirildiğinde devreyi kapatırken, normalde kapalı kontaklar devreyi açar. Bobin enerjisi kesildiğinde, mekanizmada bulunan ve bobin enerjisi ile gerilmiş olan yay, sürgüyü ters yöne iter, hareketli kontakları sabit kontaklardan uzaklaştırarak devreyi açar.
Kontak Yapısı
Kontaktörün kontakları normalde açık veya normalde kapalı olabilir. Normalde açık kontaklar sükunet durumunda ( yani bobinin enerejilendirilmediği hallerde ) elektriği iletmez, bobin enerjilendirildiği zaman devreyi kapatır ve elektriği iletirler. Normalde kapalı kontaklar ise normalde açık kontakların tam tersi davranırlar. Kontaktörün güç devresi kontakları genellikle normalde açıktır. Kontaktörler genellikle bir normalde açık, bir normalde kapalı olmak üzere toplam iki yardımcı kontağa sahiptir.
Kontaktörün Kullanım Alanları
Kontaktörler, elektrik motoru, aydınlatma, ısıtma, konadansatör gibi bir çok güç devresinin anahtarlanmasında kullanılır. Kontaktörün güç kontakları güç devresini açıp kapatırlar. Yardımcı kontaklar ise kumanda, sinyal ve uyarı amaçlı kullanılır ve daha düşük akım taşıma kapasitesine sahiptir.
Kontaktörün Kullanım Alanları ve Start-Stop
Kontaktörle eş zamanlı çalışması veya durması gereken bir cihaz yardımcı kontaklar ile kumanda edilir. Kontaktör start – stop mühürleme devresi de yardımcı kontaklar ve start – stop butonu ile kumanda edilir. Güç devresi kontakları, küçük akımlardan 1000-2000 Amper gibi çok büyük güçlere kadar akım taşıma kapasitesine sahip olabilir. Kontaktörlerin akım taşıma kapasiteleri arttıkça boyutları da büyür. 9-10 Amper gibi küçük akımlar taşıyan kontaktörler 2-3mm çapında kontaklara sahipken, daha büyük akım taşıyan kontaktörler 20-30mm kontak çapına sahip olabilir.
Bobin Devresi
Kontaktörün sürgüsünü hareket ettiren elektromanyetik bobin, bir elektromanyetik mıknatıstır. Kontaktör bobinleri farklı voltajlarla çalışacak şekilde imal edilmiş olabilirler. Genellikle 220V AC gerilimle çalışmalarına rağmen, 12V, 24V, 48V, 110V AC veya DC gerilimle çalışan bobinler de kullanılır. Kontaktörün bobin gerilimi ile güç devresi gerilimi aynı olmak zorunda değildir. 12V AC gerilimle çalışan bir bobine sahip kontaktör 380V AC gerilimle çalışan bir asenkron motoru kumanda edebilir.
Elektronik Kontaktör Solid State Röle
Günümüzde solid state röle diye tabir edilen, hiçbir hareketli parçaya sahip olmayan ve tamamen elektronik komponentlerden oluşan cihazlar daha uzun ömürleri ile ( teorik olarak sonsuz ) kontaktörlere alternatif oluşturmaktadır. Fakat kontaktörlerin maliyetleri solid state rölelerden çok daha azdır. Maliyet unsuru ve temin kolaylıkları göz önüne alındığında kontaktörler hala rakipsiz anahtarlama cihazlarıdır.
